Aptomat chống rò chống giật và những lưu ý khi lắp đặt

1. Aptomat chống rò chống giật là gì?

  Aptomat chống giật còn có tên gọi khác là Át chống giật, CB chống giật, Aptomat chống dòng rò, Cầu dao chống dòng rò... Cũng tương tự như Aptomat thường, Aptomat chống giật có các loại sau:

- Aptomat chống giật dạng tép RCCB (Residual Current Circuit Breaker).

- Aptomat chống giật dạng tép có bảo vệ quá tải RCBO (Residual Circuit Breaker with Overcurrent protection).

- Aptomat chống giật dạng khối có bảo vệ quá tải ELCB (Earth Leakage Circuit Breaker).

  Aptomat chống giật có chức năng ngắt điện khi có dòng điện rò xuống đất hay có người bị điện giật. Ngoài ra Aptomat chống giật ELCB, RCBO còn có chức năng bảo vệ quá tải tương tự như aptomat thường. Trong khi đó RCCB chỉ có chức năng chống dòng rò, cần phải kết hợp với MCB để bảo vệ quá tải: RCCB + MCB = RCBO.

Hình 1. Phân loại Aptomat chống rò chống giật

2. Chức năng của Aptomat chống rò chống giật

- Aptomat chống giật 1 pha: nó so sánh dòng điện chạy qua 2 dây mát và lửa, nếu dòng điện này khác nhau quá một ngưỡng rò nhất định thì nó sẽ ngắt điện khỏi tải, không cho tải làm việc nữa. Nhà sản xuất thường thiết kế các ngưỡng rò 15mA, 30mA, 100mA, 200mA, 300mA, 500mA.

- Aptomat chống giật 3 pha: nó so sánh dòng điện chạy qua 3 dây pha và dây trung tính, nếu dòng điện này khác nhau quá một ngưỡng rò nhất định thì nó ngắt.

Hình 2. Aptomat chống rò chống giật

3. Cấu tạo, nguyên lý hoạt động của Aptomat chống rò chống giật

Hình 3. Cấu tạo, nguyên lý hoạt động của Aptomat chống rò chống giật

- Aptomat chống giật dùng cho 1 pha: người ta cho 2 dây mát và lửa đi qua 1 biến dòng có lõi sắt hình xuyến, đây là 1 cái biến thế lõi xuyến thông thường với cuộn sơ cấp 1 vòng dây (chính là 2 dây mát và lửa đi qua tâm biến thế) và cuộn thứ cấp vài chục vòng dây.

  Dòng điện đi ra ở dây nóng về ở dây mát (và ngược lại: ra dây mát về dây nóng) là ngược chiều nhau, có nghĩa là từ trường biến thiên chúng sinh ra trong lõi sắt của biến dòng là ngược chiều nhau.

  Nếu 2 dòng điện này bằng nhau, 2 từ trường biến thiên sẽ triệt tiêu nhau làm điện áp ra của cuộn thứ cấp biến dòng = 0.

  Nếu điện áp qua 2 dây bị rò, dòng điện trên 2 dây khác nhau, 2 từ trường biến thiên sinh ra trong lõi sắt khác nhau làm xuất hiện dòng điện cảm ứng trên cuộn thứ cấp của biến dòng, dòng điện này được đưa vào IC để kiểm tra xem có lớn hơn dòng rò an toàn không? Nếu lớn hơn ví dụ là 15mA thì IC sẽ cấp điện cho Triac cấp điện cho cuộn hút của Aptomat. Để phát hiện dòng rò lớn vài trăm mA thì không cần dùng đến IC (vì mạch điện IC phức tạp và chi phí cao) mà dùng ngay lực điện từ tạo ra khi có dòng điện chạy trong cuộn dây để đóng ngắt aptomat. 

- Aptomat chống giật dùng cho điện 3 pha 3 dây (Aptomat chống giật 3 pha 3 cực): tương tự như trên với 3 dây pha đi qua tâm biến dòng.

- Aptomat chống giật dùng cho điện 3 pha 4 dây (Aptomat chống giật 3 pha 4 cực): tương tự như trên với 3 dây pha và dây trung tính đi qua tâm biến dòng.

4. Đặc điểm nhận dạng của Aptomat chống rò chống giật

  Aptomat chống giật có hình dáng giống át thường nhưng kích thước bằng hoặc to hơn 1 chút.

  Ngoài nút gạt ON-OFF, Aptomat chống giật còn có thêm 1 nút TEST bên cạnh để kiểm tra xem Aptomat có làm việc tốt không.

  Trên mặt Aptomat chống giật có ghi các thông số: điện áp, dòng tải, thời gian tác động và dòng rò. Thông thường có các ngưỡng dòng rò 15mA, 30mA, 100mA, 200mA, 300mA, 500mA.

Hình 4. Đặc điểm nhận dạng của Aptomat chống rò chống giật

5. Cách đấu Aptomat chống giật

 Dưới đây là trình tự các bước đấu lắp Aptomat chống giật tại nhà:

- Bước 1: Ngắt nguồn điện và hệ thống điện để đảm bảo an toàn.

- Bước 2: Bắt vít Aptomat chống giật vào tủ điện hoặc bảng điện, có nắp đậy. 

  Khi bắt vít thì bạn nên bắt vít thật chắc chắn và cẩn thận để không bị lỏng lẻo trong quá trình sử dụng thiết bị điện. Đặt đầu line ở phía trên, đầu load ở phía dưới.

- Bước 3: Đấu dây điện vào Aptomat chống giật: 

  Khi đấu dây điện vào Aptomat chống giật thì nguồn AC được gắn vào đầu line, đầu ra thì gắn với phụ tải vào các cọc load.

  Không nên gắn ngược lại vì sẽ dễ gây chập cháy điện và nguy hiểm cho người sử dụng. Dây nóng phải đấu vào cọc L, dây nguội vào cọc N.

  Lưu ý, Aptomat chống giật không có khả năng chống quá tải phải lắp đặt nối tiếp sau MCB và MCCB để đảm bảo an toàn cho hệ thống khi xảy ra quá tải, quá áp.

- Bước 4: Hoàn thiện lắp đặt: 

 Sau khi lắp đặt xong Aptomat chống giật bạn không nên chủ quan sử dụng luôn mà cần kiểm tra lại hệ thống điện để xem Aptomat chống giật có hoạt động được không để điều chỉnh một cách kịp thời.

  Phần dây tiếp địa nếu có thì nối vào vỏ của phụ tải rồi nối xuống đất. Khi không có dây tiếp địa nối từ vỏ xuống đất cũng không sao cả, Aptomat vẫn hoạt động bình thường.

 

Hình 5. Cách đấu Aptomat chống giật

6. Một số lưu ý khi lắp đặt và sử dụng Aptomat chống rò chống giật

- Phải test trước khi dùng. Test ít nhất 1 lần /tháng để kiểm tra thiết bị còn hoạt động tốt không.

- Với những nơi ẩm ướt như nhà tắm, máy nước nóng,máy giặt, máy bơm chìm … nên lắp đặt cầu dao loại có độ nhạy cao hoặc đặt ở ngoài nhà tắm.

- Vào những hôm trời nồm, không khí có độ ẩm cao, có hiện tượng đọng nước ở các thiết bị, dòng điện theo đó rò ra ngoài, và rơle sẽ tự động ngắt hoàn toàn nguồn điện.

  Chỉ khi không khí khô trở lại thì nguồn điện mới được khôi phục, nếu không chúng ta phải tháo rơle ra.

- Phải thường xuyên súc rửa, bảo dưỡng bình theo khuyến cáo của nhà sản xuất để các bộ phận của bình không bị sớm lão hóa, hỏng, vỡ và gây rò điện.

- Chọn mua thiết bị có thương hiệu nổi tiếng, xuất xứ rõ ràng, mua hàng chính hãng tại các cửa hàng/ đại lý/ nhà phân phối có uy tín để có được sản phẩm điện chính hãng.

Hình 6. Lưu ý khi lắp đặt và sử dụng Aptomat chống rò chống giật

7. Các hãng sản xuất Aptomat chống rò chống giật

- Aptomat chống giật Sino - Việt Nam

- Aptomat chống giật Schneider - Pháp

- Aptomat chống giật Mitsubishi - Nhật Bản

- Aptomat chống giật LS - Hàn Quốc

-…