Chổi than là gì ?

1. Chổi than là gì?

Chổi than là một vật liệu dẫn điện có tác dụng truyền điện và kết nối điện từ bộ phận tĩnh (Stato) đến các bộ phận quay (Roto). Chổi than được sử dụng trong động cơ điện AC hay động cơ điện DC, được dùng phổ biến trong nền công nghiệp sản xuất sử dụng động cơ bằng dây quấn. Tùy vào tải trọng và dòng điện trong thực tế mà chất liệu được dùng làm tấm than có thể thay đổi. Ngoài thành phần chính là carbon còn có thể sử dụng thêm một số thành phần khác như đồng hay niken…

Hình ảnh chổi than

2. Chổi than dùng để làm gì ?

Chổi than là một chi tiết được ứng dụng rất nhiều trong các loại máy công nghiệp, thiết bị điện gia đình và trong cuộc sống hàng ngày. Một số ứng dụng của chổi than có thể kể đến như:

• Sử dụng cùng với mô tơ của xe ô tô hoặc xe máy.
• Trong một số loại máy gia đình như máy hút bụi, máy sấy, máy xay.
• Chổi than còn được ứng dụng trong động cơ máy phát điện, mô tơ công nghiệp ( súng bắn vít, máy nén khí, máy thổi khí...)

Chổi than thường được cấu tạo từ 4 phần: Đầu cốt, dây điện, lò xo và tấm than.

Một đầu dây dẫn chổi than được nhà sản xuất thiết kế nằm bên trong miếng than khoảng từ 3.0 – 5.0mm phần tiếp xúc này sẽ được gắn keo hoặc sử dụng chốt. Ở bên ngoài tấm than thường được đánh dấu để người sử dụng có thể nhận biết dây dẫn cắm vào bên trong miếng than ở khoảng nào, việc này giúp cho người dùng nhận biết được độ mòn của chổi còn bao nhiêu, sắp cần thay thế chổi than hay chưa.

4. Nguyên lý hoạt động của chổi than

Đầu carbon của chổi than sẽ được phần lò xo đẩy sao cho tiếp xúc liên tục và trượt trên cổ góp điện, điều này giúp việc duy trì dòng điện cho phần Roto được liên tục.

Lò xo sẽ giúp chổi than tiếp xúc liên tục và trượt trên cổ góp điện.

Để chổi than có thể di chuyển dễ dàng khi lò xo đẩy nó tiếp xúc với cổ góp thì khoảng cách từ cạnh chổi đến bề mặt cạnh giá đỡ được nhà sản xuất thiết kế sao cho khe hở chỉ rộng khoảng 0.8 -1mm. Nếu khoảng cách này không đạt chuẩn (rộng hơn hoặc hẹp hơn khoảng cách 0.8 – 1.0mm) sẽ dẫn tới việc chổi bị hỏng hoặc hoạt động không ổn định.

• Khoảng cách chổi với giá đỡ lớn hơn 1.0mm: có thể khiến chổi bị rung lắc khiến cho tiếp xúc không ổn định, hoạt động lâu dễ khiến chổi mòn không đều, dễ phát ra tia lửa điện.
• Nếu khoảng cách chổi than với giá đỡ nhỏ hơn 0.8mm: sẽ khiến trong quá trình sử dụng chổi sẽ bị giãn nở do nhiệt độ cao, việc này khiến cho chổi có thể bị kẹt và làm hỏng luôn giá đỡ cùng chổi than.

5. Một số loại chổi than phổ biến

Dựa vào kết cấu mà chúng ta có thể phân chổi than thành một số loại như sau:

• Chổi than kép (Paired brush): Nói đơn giản thì đây là loại chổi được tạo ra từ việc hợp hai chổi than đơn làm một thông qua dây cáp hoặc đầu cốt.

• Chổi than Sandwich (Sandwich brush): Đây là dạng chổi than mà có nhiều miếng than (carbon) được gắn cứng lại với nhau thành một khối. Các miếng than được ghép cùng nhau có thể giống hoặc khác nhau về chất liệu tạo thành.
• Chổi than tách (Split brush): Đây là dạng chổi than mà trong đó các miếng than không được gắn cứng lại với nhau. Khi hoạt động các miếng than có thể di chuyển tương ứng với nhau. Cũng như chổi sandwich, chổi split có thể được tạo thành từ các miếng than có chất liệu giống nhau hoặc khác nhau.
• Chổi than đơn (Insert brush): Đây là loại chổi có một miếng than được dùng phổ biến.

6. Chọn loại chổi than phù hợp như thế nào?

Trong quá trình dùng và vận hành các thiết bị điện có chổi than thì việc chổi bị mòn hết đầu carbon là điều tất yếu. Lúc này việc cần làm là thay chổi than cho thiết bị của bạn. Ngoài ra, nếu bạn lắp ráp mới một số thiết bị mà thiếu chổi than thì chắc chắn phải tìm mua rồi. Ở đây chúng tôi sẽ giúp bạn một số thông tin cần thiết phải lưu ý trước khi tìm mua chổi than để lắp ráp hay thay thế cho thiết bị của mình.

Để chọn mua được loại chổi than phù hợp bạn cần cung cấp các thông tin sau cho người bán hoặc nhà sản xuất chổi than:

• Nắm được thông số chổi than mà mình cần như: Mã chổi, kích thước chổi (bề dày, rộng bao nhiêu, dài bao nhiêu), dây dẫn điện là loại nào đường kính bao nhiêu, thông tin về đầu cốt.

• Nắm được thông số động cơ sử dụng chổi than như: Tốc độ quay, dòng điện sử dụng, công suất của thiết bị hay điện áp.

Một số sản phẩm chổi than được ưa chuộng:

• Chổi than CB-203A: dùng cho máy xịt rửa (HW1200, HW1300), máy phay (RP1800, RP1801, RP2301FC), máy cắt (LC1230).

• Chổi than D172: Được sử dụng nhiều trong các động cơ được được cung cấp theo kích thước mà khách hàng đưa ra.

• Chổi than D374N: Được sử dụng nhiều trong các động cơ, máy phát điện loại chổi than này cũng được cung cấp theo kích thước mà khách hàng đưa ra.

Hiện nay mặc dù đã có loại động cơ không sử dụng chổi than khiến cho thiết bị có tuổi thọ lâu hơn, công suất cao hơn, không mất thêm chi phí bảo trì thay chổi tuy nhiên các thiết bị sử dụng chổi than vẫn được sản xuất và sử dụng rất nhiều do giá thành rẻ hơn hẳn. Vì vậy trong tương lại vẫn sẽ còn rất nhiều thiết bị sử dụng chổi than như một bài toán kinh tế.